gas en olie

De groene revolutie in Nederland onder de loep – op de goede weg

door

Het nieuwe jaar is ingegaan en dat betekent vooruitblikken, maar ook terugblikken. 2017 was een groen jaar, vanuit het oogpunt dat er veel meer groene energie werd opgewekt. Daarnaast wordt het steeds populairder om groene energie te ´delen´, vanuit economisch oogpunt.


Steeds meer huishoudens kiezen voor groene energie. Afgelopen jaar werd er bijvoorbeeld voor 40 procent meer zonne-energie opgewekt dan het jaar ervoor. En vooral populair: huishoudens delen die energie weer, zodat de investering in zonnepanelen minder duur uitpakt. Zo werden er afgelopen jaar, met name in Noord-Holland, Brabant en Gelderland, honderden projecten gerealiseerd waarbij huishoudens investeerden in zonnepanelen die bijvoorbeeld werden geplaatst op de daken van boerderijen, scholen, of vastgoed.
Het plaatsen van zonnepanelen is een dure investering en om die investering eruit te halen kan men een aantal jaar wachten of ervoor kiezen deze investering en dus de energie die eruit voortkomt te delen. Verschillende fondsen, platforms en websites bieden die mogelijkheid nu en dat zorgde ervoor dat er in 2017 voor maar liefst 15,5 miljoen euro werd geïnvesteerd in gedeelde zonne-energie door particulieren. Investeringen in dergelijke projecten zijn vooral populair onder huishoudens die zijn gevestigd in een postcode in de buurt van het project in kwestie. Die halen er via regelingen van de Nederlandse overheid belastingvoordeel uit.
Dankzij deze nieuwe projecten lag de totale energie door alle zonnepanelen die werden geplaatst in 2017 op 600 Megawatt. Daarnaast was 2017 een relatief zonnig jaar, ook niet onbelangrijk bij de opwekking van zonne-energie. Ook energie uit wind nam enorm toe, met 30 procent ten opzichte van 2016. Dat was mede te danken aan het feit dat er een groot windmolenpark op de Noordzee werd gerealiseerd, goed voor twee keer 300 Megawatt, en aan het feit dat vorig jaar een goed jaar was voor windenergie. Samen met de opgewekte zonne-energie kwam 10 procent van het totale aantal aan verbruikte energie in Nederland in 2017 van groene energie.

Dat is nog niet genoeg. Volgens klimaatafspraken moet in 2020 14 procent van alle energievormen in Nederland duurzaam zijn. Waar zonne- en windenergie elektriciteit een groene tint geven, zijn andere energievormen in Nederland, als aardgas, nog niet klimaatvriendelijk. Biogas blijkt voorlopig nog geen vervanging. Een van de plannen van de overheid is dan ook het bouwen van extra windparken op zee, die vanaf 2019 operationeel moeten zijn.

Hoewel het volgens critici lastig wordt de klimaatdoelen voor 2020 te halen, is er nog steeds veel vraag naar groene energie onder consumenten, met name wat betreft zonne-energie. De Nederlandse overheid hanteert voordelige regelingen, onder andere bij de eerdergenoemde projecten waarbij consumenten zonne-energie delen, voor mensen die panelen willen kopen. Subsidies moeten blijven bestaan voor bedrijven en particulieren, zo heeft het kabinet bij monde van minister Wiebes laten weten.

Een ander idee om de klimaatdoelen van 2020 te verwezenlijken is de ondergrondse opslag van broeikasgas. Het gas wordt ondergronds bewaard waardoor de lucht bovengronds schoner blijft. Financiering en subsidie is hierbij nog een obstakel, maar het kabinet verwacht dit komend jaar opgelost te hebben.

Meerderheid Nederlanders willen af van aardgas

door

Stichting HIER klimaatbureau ondervroeg dit jaar meer dan 1700 Nederlanders over de toekomst van het gebruik van aardgas. 58% van hen vindt stoppen met het gebruik van aardgas een goed idee, tegenover 47% vorig jaar. De motivatie om te stoppen wordt onder de ondervraagden vooral gevonden in drie argumenten. Ten eerste wil men klimaatproblemen tegen gaan, ten tweede wil men verdere aardbevingen voorkomen en ten derde is aardgas een eindige, fossiele bron.
28% wil echter doorgaan met het gebruik. Hun argumenten zijn dat het stoppen slechts een linkse hype is, dat Nederland in haar eentje niet belangrijk genoeg is om effect te hebben met zo een verandering en dat we aardgas nog altijd nodig hebben. Iets meer dan de helft, 51%, is zich bewust van het standpunt van de overheid hieromtrent, namelijk dat aardgas uiteindelijk niet meer gebruikt mag worden voor het verwarmen van woningen en gebouwen.

Respondenten lieten zich ook uit over hun voorkeuren voor verschillende alternatieven voor aardgas. Een op de vier heeft een voorkeur voor warmtepompen. 15% kiest voor een warmtenet en 7% voor biogas.
Volgens Van Suylenkom, projectmanager van HIER, is de warmtepomp ondanks de voorkeur van de meeste ondervraagden niet het meest waarschijnlijke alternatief omdat het een dure aanpassing aan de woning vereist. Volgens Van Suylenkom is een warmtenet de meest realistische optie. Andere experts, zoals Meijburg en Schalij van energiesectorinformatiedienst Energeia, gaan hier tegen in. Een warmtenet vereist op bijna alle plekken veel nieuwe infrastructuur. De aanleg daarvan is erg prijzig. Daarbij komt dat een warmtenet nog afhankelijk is van fossiele brandstoffen zodat men netto weinig op zou schieten met het stoppen met aardgas. Een warmtenet kan wel werken voor nieuwbouwwijken dichtbij bronnen van restwarmte, maar er zijn momenteel niet veel van dit soort wijken. Bijkomende nadelen van een warmtenet zijn de hoge gebruikskosten en een monopolie van de lokale aanbieder. Volgens Meijburg en Schalij zijn warmtepompen toch het meest waarschijnlijke alternatief. Ze kunnen worden gekoppeld aan een bestaande CV en consumenten willen graag hun eigen stroom opwekken.

Overheid zoekt actief naar duurzame alternatieven voor gas in Groningen

door
De overheid gaat onder leiding van minister Kamp van Economische Zaken actief op zoek naar alternatieven voor het gas uit de grond in Groningen. Het kabinet wil bijvoorbeeld het gebruik van restwarmte stimuleren, om energie te besparen en de CO2-uitstoot terug te dringen. Bijkomende voordeel is dat we minder naar gas hoeven te boren in het gebied rondom Groningen.

Gebruik van restwarmte als alternatief voor gas
Minister Kamp geeft in een brief aan de Tweede Kamer aan dat veel van de opgewekte warmte op dit moment nog verloren gaat, we zouden de restwarmte uitstekend in kunnen zetten als alternatief voor het gas waar we op dit moment naar boren. Hij denkt hierbij aan een warmtenet, dat de warmte uit de industrie kan leveren aan zowel huishoudens als bedrijven. Hij wijst op een energiebesparing, naast de mogelijkheid om de CO2-uitstoot met 75% terug te dringen. Volgens de minister zijn dit kansen die we niet kunnen laten liggen.
Hervorming wet- en regelgeving voor warmtelevering
Het kabinet dat de ontwikkeling van duurzame vormen van warmtelevering verder bevorderen door de wet- en regelgeving op het gebied van warmtelevering aan te passen. Dat betekent in de praktijk dat er bijvoorbeeld een nieuw marktmodel zal komen voor de warmtenetten. De markt voor duurzame energie zal meer gaan lijken op die voor gas en elektriciteit zoals we die nu al kennen. Minister Kamp wijst op de voordelen voor de afnemer, zoals een scherp tarief en een grotere mate van leveringszekerheid.
Proefboringen naar warmte
Daarnaast stelt het kabinet een budget van 3,6 miljoen euro beschikbaar, voor proefboringen naar warmte dieper uit de aarde in het Westland. Analyses hebben aangetoond dat deze warmte goed kan zijn voor 80% van de warmtevraag in het Westland. De warmte diep uit de aarde is onder andere goed geschikt voor de glastuinbouw, de textielindustrie en de papierindustrie, waarbij het niet nodig is om met zeer hoge temperaturen te werken. De meer duurzame bron van warmte kan op die manier de overige bronnen ontlasten, die we nodig hebben voor andere sectoren waarbij een hogere temperatuur wel van belang is.
Geen alternatief voor windmolens
Minister Kamp is aan de andere kant niet positief over alle alternatieven die er de laatste tijd zijn voorgesteld. Assen wilde bijvoorbeeld een grootschalig zonnepark bouwen als alternatief voor windmolens in de Veenkoloniën. De minister wijst erop dat de zonnepanelen duurder zijn en aan de andere kant minder stroom opwekken. Bovendien nemen ze onnodig veel ruimte in. De minister wijst onder andere op de noodzaak om een groot deel van het land in de verder vruchtbare provincie vol te leggen met zonnepanelen, een windmolenpark zou dan veel beter geschikt zijn.

Kernenergie heeft geen rol in toekomstige energiemix; schaliegas wel

door
Als het aan de Europese Commissie ligt heeft kernenergie weinig toekomst, terwijl schaliegas aan de andere kant een uitstekende energiebron zou vormen. Dat is een van de conclusies uit een strategisch plan voor een Europese energie-unie, dat de energiemarkten in Europa met elkaar moet integreren. Het valt hierin op dat er weinig over kernenergie wordt gesproken, terwijl men de deur duidelijk open wil zetten voor het gebruik van schaliegas.


Weinig macht voor de Europese Commissie
Op dit moment heeft de Europese Commissie weinig macht wanneer het gaat om het energiebeleid, de verschillende lidstaten zijn daar zelf verantwoordelijk voor. Europa is echter tot de conclusie gekomen dat de energiemarkt teveel versnipperd is, waardoor we afzonderlijk behoorlijk afhankelijk zijn van Rusland. De Europese Commissie is van mening dat hier verandering in moet komen, door de verschillende energiemarkten verder te integreren en bijvoorbeeld gezamenlijk gas of andere grondstoffen in te gaan kopen.
Kernenergie en schaliegas
Het strategisch plan van de Europese Commissie heeft het haast nergens over kernenergie, terwijl er aan de andere kant heel duidelijk wordt gesproken over het boren naar schaliegas. Dit lijkt ingegeven door het succes dat Amerika daarmee heeft, het land is hierdoor bijna zelfvoorzienend geworden. Ook Europa heeft interesse in een dergelijke ontwikkeling en lijkt schaliegas daarom toe te willen staan als nieuwe bron voor energie.
Minister Kamp niet blij met Europese gasinkoop
Minister Kamp is echter niet blij met de Europese ontwikkelingen op dit gebied. Hij is van mening dat dit de marktwerking in de weg zal zitten, het is volgens hem van belang dat de lidstaten afzonderlijk gas kunnen blijven inkopen. Dit levert volgens hem de hoogste leveringszekerheid op. Hij geeft echter ook aan dat hij het geen bezwaar zou vinden als landen onderling zelf bepalen samen te werken in de onderhandelingen met bijvoorbeeld het Russische Gazprom. Kamp lijkt vooral moeite te hebben met een regulering vanuit de Europese Commissie, die landen bevoegdheden op dit gebied afneemt. Het lijkt er wat dat betreft op dat er vanuit onder andere Nederland weerstand zal komen voor de plannen die men momenteel op Europees niveau maakt en het strategisch plan op korte termijn nog niet tot veranderingen zal leiden.

EU zeer afhankelijk van externe levering van energie

door
De EU geeft per dag meer dan een miljard euro uit aan de import van energie. We zijn voor 53% van al onze energie afhankelijk van toevoer van buiten de Unie, wat betekent dat we ons in een kwetsbare positie bevinden. Vorige week kwam de Europese Commissie met de European Energy Security Strategy naar buiten, waarvan de inleiding duidelijk aangeeft dat we voor onze welvaart voor een groot deel afhankelijk zijn van de beschikbaarheid van energie.

Kwetsbaar voor externe energieschokken
Met name de onderbrekingen in de energieleveringen in 2006 en 2009 door Rusland lieten eerder al zien dat we kwetsbaar zijn. Ondanks de inspanningen om het aantal leveranciers te diversificeren en de infrastructuur te versterken zijn we in Europa nog altijd kwetsbaar voor energieschokken. De cijfers tonen aan dat we nog altijd erg afhankelijk zijn en een onderbreking van bepaalde leveranciers, tot behoorlijke problemen kan leiden.

€400 miljard aan import in 2013
Gezamenlijk betaalden we in 2013 als lidstaten van Europa zo’n €400 miljard per jaar aan de import van energie. Dat betekent dat energie verantwoordelijk is voor ruim 20% van de totale import in de unie. Meer dan €300 miljard werd uitgegeven aan de import van ruwe olie en andere olieproducten, waardoor dit de grootste sector op dit gebied vormt. De EU is voor 39% afhankelijk van het gas uit Rusland en voor 33% afhankelijk van de olie uit Rusland. Het lijkt met het oog op de lange termijn daarnaast van belang om rekening te houden met opkomende economieën. Deze zullen ervoor zorgen dat de energievraag tot 2030 met zo’n 27% toe zal nemen.

Nieuwe energiestrategie van Europese Commissie

De Europese Commissie doet in het rapport enkele aanbevelingen om de energieleverantie op orde te krijgen en dat ook te houden. We zullen moeten investeren in energie-efficiëntie, vooral in de gebouwde omgeving en de industrie. Deze sectoren zijn goed voor 40% en 25% van het totale verbruik. Daarnaast zullen we de Europese energiemarkt meer moeten harmoniseren en een infrastructuur moeten bouwen die coöperatie gemakkelijker maakt. Tenslotte zal er meer diversificatie binnen de toeleveringslanden- en routes plaats moeten vinden en dienen we hernieuwbare bronnen op een grotere schaal in te zetten.

GazProm stelt Oekraïne ultimatum voor betalen energie

door

De spanningen tussen Rusland en Oekraïne lopen de laatste tijd verder op, iets dat ook z’n weerslag lijkt te hebben op de levering van gas. Rusland zal de levering van gas per 3 juni stoppen, als het land op 2 juni de openstaande rekening nog niet heeft voldaan. GazProm stelt Oekraïne daarmee een belangrijk ultimatum. Het land dient voortaan vooraf voor het gas te betalen, in plaats van achteraf zoals dat nu nog het geval is.

3,5 miljard tegoed
Rusland heeft naar eigen zeggen een bedrag van 3,5 miljard dollar openstaan in Oekraïne, voor de levering van gas tijdens de eerste vier maanden van dit jaar. Oekraïne heeft die rekening tot nu toe niet betaald, maar heeft daar volgens Medvedev nu de mogelijkheid voor. Hij doelt daarmee op de noodsteun die Kiev heeft ontvangen vanuit Europa. Volgens Rusland kan Oekraïne dit geld gebruiken om de openstaande rekening te voldoen en daarmee te voorkomen dat het land vanaf begin juni niet langer gebruik kan maken van het gas uit Rusland. Bovendien zal men voortaan vooruit moeten betalen voor het gas, iets waar Oekraïne zelf niets in ziet. Oekraïne wil de schuld aan Rusland uitsluitend tegen marktprijzen aflossen, op een zo eerlijk mogelijke wijze.

Gas uit Nederland
Eerder werd al bekend dat RWE een belangrijke leverancier is, van het gas in Oekraïne. Ongeveer een derde daarvan is afkomstig uit Rusland, maar het gas komt daarnaast uit bijvoorbeeld Noorwegen en Nederland. Wat dat betreft is Oekraïne niet volledig afhankelijk van het gas uit Rusland, al speelt het wel een belangrijke rol binnen de energievoorziening. Des te verder de spanningen onderling oplopen, des te lastiger het zal worden om de gasleveringen op een soepele wijze plaats te laten vinden.

Gasprijs in Nederland

door
De prijs voor gas is in Nederland afhankelijk van een aantal zaken en dan met name van de vraag en het aanbod die op dat moment gelden. Elk jaar wordt er opnieuw gas uit de bodem gewonnen en die hoeveelheid verschilt elke keer weer. Daarnaast zijn we in Nederland ook afhankelijk van levering van gas uit het buitenland en vanzelfsprekend hangen daar ook weer verschillende tarieven aan vast. Dan is er nog de vraag die mede de gasprijs bepaald. Zo zal er gedurende de wintermaanden meer vraag zijn dan in de zomermaanden wanneer er beduidend minder gas wordt gestookt. De uiteindelijke gasprijs is opgebouwd uit de leveringsprijs, de kosten voor het netbeheer, energiebelastingen en btw.

Sommige leveranciers van gas, zoals bijvoorbeeld Nuon, bieden twee verschillende soorten producten aan. Zo kunt u bij het afsluiten van een contract kiezen voor gas met een vaste prijs of voor gas met een variabele prijs.  Het verschil tussen de twee producten:
• Een contract met variabele gasprijzen kunt u ieder moment opzeggen
• Een contract met een vaste gasprijzen biedt zekerheid qua kosten

Bij gas voor een variabele prijs veranderen de energieprijzen twee keer per jaar. Dit is bij alle leveranciers van energie hetzelfde. Nu kunnen de prijzen gedurende het jaar stijgen maar ook dalen.  Het tarief is afhankelijk van de inkoopprijzen van gas. Het contract voor onbepaalde tijd kunt u ieder moment opzeggen. Wilt u bijvoorbeeld gedurende het jaar overstappen op gas voor een vast prijs dan is dat zo geregeld.
Bij gas voor een vaste prijs  kunt u de gasprijs vastzetten voor 1,2,3 of zelfs 5 jaar. Hiermee voorkomt u dat u bij eventuele prijsstijgingen meer gaat betalen. Er zijn bij het afsluiten van een contract voor een vaste gasprijs nog wel enkele variabelen die gedurende de looptijd van het contract kunnen veranderen. Dit zijn kosten als energiebelastingen, netbeheer en btw. Dergelijke kosten worden namelijk door zowel de overheid als de netbeheerder bepaald en kunnen van tevoren niet worden vastgelegd.  

Kosten olie en gas nemen toe

door
De kosten voor olie en gas nemen toe, vanwege de spanningen tussen Oekraïne en Rusland. Dat zal er op korte termijn wellicht niet voor zorgen dat de energierekening ineens een stuk hoger uitvalt, maar het is toch iets om rekening mee te houden. Bovendien dreigt Amerika met economische sancties tegen Rusland en heeft ook Europa aangegeven op te zullen treden indien Poetin zijn troepen niet terugroept. Vanwege de Russische leveringen van gas aan Europa bestaat er een wederzijdse afhankelijkheid.

Prijs van olie loopt op
Nu er sprake is van spanningen aan de grens bij Oekraïne reageren onder andere de beurzen hierop. Dit heeft er tot nu toe bijvoorbeeld toe geleid dat de kosten voor een vat Amerikaanse olie 1,3% zijn gestegen naar $103,89. Ook Brentolie werd wat duurder, er was sprake van een stijging van 1,5% naar $110,75. Wat dat betreft lopen de energieprijzen op, nu het erop lijkt dat Rusland en Oekraïne bij een verkeerde zet van een van de partijen binnen de kortste keren in een oorlog verwikkeld kunnen raken.

Gas wordt duurder
Ook het gas wordt duurder, nu het onzeker is of Rusland de leveringen aan Europa op het huidige niveau vast zal houden. In theorie heeft Rusland de mogelijkheid om de gaskraan dicht te draaien en er daarmee voor te zorgen dat veel van de Europese landen te maken krijgen met een tekort. Zowel de VS als Europa hebben naar Rusland gedreigd met economische sancties, waarop Rusland kan reageren door de gaskraan te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat de prijs voor gas oploopt, iets waar we op de langere termijn ook als huishoudens in Nederland mee te maken kunnen krijgen. We maken voor een derde van ons gasvoorziening gebruik van het gas uit Rusland, waardoor er sprake is van een behoorlijke afhankelijkheid.

Afhankelijkheid

De afhankelijkheid werkt echter ook een andere kant op, waardoor de spanningen verder oplopen. Rusland levert enorme hoeveelheden gas en kan op basis daarvan zorgen voor meer welvaart in het land. De energieleveringen naar het buitenland vormen een belangrijke pilaar van het beleid dat Poetin de afgelopen jaren heeft gevoerd, waardoor hij hier niet zomaar op terug kan komen. Rusland is echter verantwoordelijk voor een kwart van al het gas in Europa en was volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) in 2012 de op een na grootste olieproducent ter wereld. Wat dat betreft kan het conflict in Oekraïne op den duur ook gevolgen hebben voor de kosten van onze energie.

Gas mogelijk duurder door minder boringen in Groningen

door

Er is veel discussie rondom het boren naar gas in Groningen. Bewoners van de meest noordelijke provincie hebben te maken met aardbevingen die scheuren in woningen veroorzaken, waardoor de waarde van hun woning keldert en ze zich er niet langer veilig voelen. De overheid heeft nu besloten om vanaf volgend jaar minder naar gas te gaan boren. Dit lijkt een uitstekende oplossing voor de problemen, maar zal er aan de andere kant voor zorgen dat de kosten voor gas waarschijnlijk zullen oplopen.

Enorm gat in de begroting
Nu het kabinet heeft aangegeven van plan te zijn volgend jaar maximaal 42,5 miljard kuub gas omhoog te halen, in plaats van de 54 miljard kuub op dit moment, ontstaat er een flink gat in de begroting. Het gaat volgens ramingen om 700 – 800 miljoen euro per jaar. Dit betekent dat het kabinet op zoek zal moeten naar andere bronnen van inkomsten, om dit gat te dekken. Het is niet ondenkbaar dat er een nieuwe belasting op gas of energie in het algemeen bij zal komen, om deze verliespost te dekken. Wat dat betreft kunnen de boringen naar gas direct of indirect invloed hebben op een ieder in Nederland die gas afneemt.

Aanvullende kosten
Naast de gederfde inkomsten is er bovendien sprake van aanvullende kosten. De overheid heeft de Groningers toegezegd om compensatie uit te betalen aan de gedupeerden van de aardschokken. Dat betekent waarschijnlijk een kostenpost van ongeveer 140 miljoen euro, bovenop de gemiste inkomsten. Met name de bewoners in Loppersum trekken fel van leer tegen de overheid en eisen een uitgebreide schadevergoeding. Ook dit kan er uiteindelijk voor zorgen dat de prijzen voor energie de komende jaren verder omhoog zullen gaan, of er sprake zal zijn van een aanvullende belasting.

Proefboring naar gas in Roswinkel op de lange baan

door

Er stond voor de zomer van 2013 een proefboring naar aardgas in Roswinkel op het programma, maar die boring is voorlopig uitgesteld. Men gaat eerst nader onderzoek doen naar het aardgasveld en daarbij vooral op zoek naar de grootte van het veld. Op dit moment is niet goed duidelijk hoeveel gas er te winnen is, waardoor men er niet zeker van is dat de boringen rendabel zullen zijn. Indien het blijkt dat er minder dan 1 miljoen kubieke meter gas te boren valt zal men het project volledig afblazen.

Opnieuw bestuderen van het veld
Volgens Henk Heeringa, woordvoerder  van NAM, wil men het reservoir onder Roswinkel eerst nog een keer goed bekijken. In afwachting van dat onderzoek heeft men de proefboring naar gas in ieder geval enkele jaren naar voren geschoven. Men verwacht in het voorjaar van 2013 een besluit te nemen over de verdere werkzaamheden die men er eventueel gaat starten. Het zal echter dus nog een paar jaar duren voordat men er daadwerkelijk mee aan de slag gaat, mocht het project doorgaan.

Eerdere boringen en verwachtingen
De aardoliemaatschappij gaf twee jaar eerder aan dat men in Roswinkel wilde gaan boren naar aardgas, omdat er een groot veld te vinden zou zijn. In 5 tot 10 jaar tijd was men van plan om ongeveer een miljard kubieke meter aardgas uit de grond te halen, waardoor er sprake leek van een enorme voorraad. Het lijkt er nu op dat men een stuk minder zeker is geworden van deze zaak, waardoor er opnieuw naar het geheel gekeken dient te worden. Eerder al won de NAM gas uit dit veld. Tussen 1980 en 2005 richtte men zich op dit veld, waardoor er een uitgebreide ervaring met de omgeving bestaat.